Bardenas Reales – Tussen stof, licht en ruimte

De Bardenas Reales in het noordoosten van Spanje zijn geen typische reisbestemming – en juist daarom zijn ze zo bijzonder. Half woestijn, half filmdecor, en helemaal eigen. In plaats van bomen of rivieren wordt het landschap gevormd door erosie en klei. Hier word je vanzelf rustiger en oplettender.

We waren er in april, reizend met onze camper, vergezeld door mijn Sony A7IV en de lichtsterke TAMRON E-Mount Trinity: de 17–28mm, de 28–75mm G2 en de 70–180mm G2. Ik gebruikte de objectieven niet strikt volgens functie, maar koos steeds wat het beste paste bij het onderwerp: soms de epische uitgestrektheid met de groothoek, dan weer de grafische compressie met het teleobjectief, en het standaardzoom voor alle momenten daartussenin.

Een landschap uit een andere wereld

Wie de Bardenas Reales bezoekt, doet er goed aan om het centrale gebied Bardenas Blanca aan te doen. De gemarkeerde hoofdroute (“Pista Principal”) – een rondweg van ongeveer 34 km – leidt je langs de meest toegankelijke en fotogenieke delen van deze halfwoestijn en is goed begaanbaar in een rustig tempo. Het verlaten van de route is streng verboden: het landschap is kwetsbaar, en veel delen behoren tot een actief militair oefenterrein. Het kan voorkomen dat bepaalde paden tijdelijk afgesloten zijn of dat je in de verte schoten en straaljagers hoort – een surrealistisch contrast met de bijna meditatieve sfeer. Controleer daarom vooraf de toegang, bijvoorbeeld bij het bezoekerscentrum of online.

 Al bij binnenkomst lijkt alles onwerkelijk. Het landschap doet denken aan Utah of Mars, terwijl je midden in Europa bent. Scheuren doorploegen de droge bodem, opgedroogde rivierbeddingen kronkelen door de vlakte en vreemd gevormde heuvels rijzen uit het niets omhoog. Voor een fotograaf betekent dit: lijnen, structuren en een spel met licht dat voortdurend verandert.

Eerste oriëntatie

Fotografisch gezien was onze eerste middag perfect om ons te oriënteren en te wennen aan het licht. De zon stond hoog, het contrast was hard, maar juist dát was interessant: scherpe schaduwen, stoffige lucht en stralende gesteentelagen. Het 28–75mm was mijn betrouwbare alleskunner – vooral voor scènes in de camper of creatieve kaders, bijvoorbeeld door deurkozijnen of spiegels. Veel van deze beelden vertellen minder over het landschap en meer over het onderweg zijn zelf.

Gouden uur in de halfwoestijn

Of het nu zonsopgang of zonsondergang is – in de Bardenas Reales verandert het lage licht de halfwoestijn in een toneel van goud en stof. De rotsen gloeien, schaduwen tekenen zich zacht af op de bodem en zelfs de kleinste heuvels krijgen diepte. In deze momenten werkte ik graag met de 70–180mm. Daarmee drukte ik structuren samen, isoleerde afgelegen heuvels en ving ik lichtkanten in de stoffige lucht.

 Hoe rustig en uitgestrekt het natuurpark ook is – er is één plek die onvermijdelijk blijft hangen: Castildetierra. Deze iconische rotsformatie, die als een zandtoren uit de vlakte rijst, is misschien wel het bekendste beeld van de halfwoestijn – en terecht. Bij de eerste passage in de middag was het licht nog hard, maar tijdens het gouden uur veranderde alles. Ik wisselde naar de 17–28mm groothoek en zocht een positie vlak bij de grond om de textuur van de gebarsten leem mee te nemen in de compositie. De voorgrond leidde de blik direct naar de formatie, terwijl ik mijn reisgenoot links in het beeld zette – klein, bijna verloren. Die schaal was belangrijk, omdat het niet alleen de grootte van de plek toont, maar ook onze eigen nietigheid in deze ruige ruimte.

Of ’s avonds of ’s ochtends, het licht had een bijna identieke werking: zacht, surrealistisch – alsof de tijd even stil staat. Bij ons tweede bezoek ’s ochtends hadden we bovendien het geluk dit stuk een tijdlang helemaal voor onszelf te hebben.

Mijn tips voor een bezoek aan de Bardenas Reales

De halfwoestijn is niet alleen landschappelijk indrukwekkend, maar ook een beschermd UNESCO-biosfeerreservaat. Wie hier fotografeert, moet tijd en respect meenemen. Mijn belangrijkste tips:

• Blijf op de paden. Ook al is het verleidelijk, verlaat de aangegeven wegen en routes niet. Het kwetsbare oppervlak kan door voet- of bandensporen blijvend beschadigd raken.

• Geen wildkamperen. Om dezelfde reden is overnachten in het natuurpark verboden. Wij hebben buiten het gebied met onze camper overnacht en zijn de volgende ochtend teruggereden.

• Informeer vooraf. Door militaire oefeningen of erosiebescherming kunnen delen gesloten zijn. Check het bezoekerscentrum of officiële websites voor actuele informatie.

• Verstoor geen wilde dieren. Houd afstand, vermijd harde geluiden en gebruik teleobjectieven voor foto’s.

• Geen faciliteiten. Er is geen voorziening in het park. Neem voldoende water, snacks en zonnebrand mee en wees voorbereid op wind, stof en zon.

• Gebruik het gouden uur. Vroeg in de ochtend of vlak voor zonsondergang komt het landschap het mooiste tot zijn recht.

• Zet in op verschillende brandpuntsafstanden. Groothoek voor diepte en breedte, tele voor compressie en details, en daartussen creatieve kaders die verhalen vertellen.

• Neem de tijd. Wie langzaam rijdt en vaak stopt, ziet meer – vooral wat er tussen de voor de hand liggende motieven zit.

Conclusie: drie objectieven – één landschap, eindeloze perspectieven

De Bardenas Reales zijn een landschap dat ruimte biedt voor perspectieven, lijnen en sferen. Met de TAMRON E-Mount Trinity had ik gereedschap bij me dat flexibel, licht en betrouwbaar is. Elke brandpuntsafstand bood eigen mogelijkheden – van epische groothoek, via de documentaire middenbereik, tot bijna abstracte compressie met het telebereik. Dankzij de constante lichtsterkte van F2.8 was ik flexibel van het eerste licht tot het blauwe uur.

Wie zich openstelt voor het licht en de grenzen respecteert, vindt in de Bardenas Reales een plek die zowel het oog als de techniek uitdaagt. Zo blijven er niet alleen beelden over, maar ook het gevoel een landschap te hebben leren kennen dat zich niet opdringt en juist daardoor in het geheugen blijft.